Wykład przedstawia w zarysie panoramę najważniejszych stanowisk w sporze o naturę racjonalności przekonań religijnych. Problematyka racjonalności religii jest w rzeczywistości zbiorem często rozmaicie pojmowanych, w niejasny sposób powiązanych zagadnień. Po krótkim rozróżnieniu odmiennych zagadnień prezentuje typowy dla analitycznej epistemologii religii sposób pojmowania problematyki oraz rozróżnia główne aktualne stanowiska w sporze o racjonalność sądów religijnych – racjonalizm, fideizm oraz epistemologię kalwińską.
Notka biograficzna
Marek Pepliński – dr, adiunkt w Zakładzie Metafizyki, Filozofii Religii i Filozofii Współczesnej w Instytucie Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa Uniwersytetu Gdańskiego. Specjalizuje się w filozofii religii, epistemologii normatywnej, metodologii filozofii uprawianych z perspektywy analitycznej. Autor około siedemdziesięciu publikacji naukowych, artykułów, haseł, tłumaczeń, drukowanych m.in. w „Człowieku w Kulturze”, „Edukacji Filozoficznej”, „Filo-Sofiji”, „Forum Philosophicum”, „Kognitywistyce i Mediach w Edukacji”, „Kwartalniku Filozoficznym”, „Przeglądzie Religioznawczym”, „Rocznikach Filozoficznych” oraz w pracach zbiorowych. Redaktor numerów tematycznych czasopisma „Filo-Sofija” poświęconych metafizyce oraz filozofii i epistemologii religii – Metafizyka i filozofia religii (2011); O Bogu i człowieku. Wszechwiedza Boga, wszechmoc a ludzka wolność (2012); O Mocy Boga (2015) oraz wraz z Robertem Koszkało numeru dotyczącego epistemologii – Epistemologia i metaepistemologia w ich aktualnych przemianach (2014). Członek Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, Society of Christian Philosophers i European Society of Philosophy of Religion (członek-współzałożyciel oddziału regionalnego Central and East European Society for Philosophy of Religion w 2007). Organizator cyklu odbywających się na Uniwersytecie Gdańskim konferencji filozoficznych „O naturze Boga” – 2011, 2014, 2018.
Główne zainteresowania badawcze: Teoria poznania: metaepistemologia; epistemologia normatywna – teoria sprawności poznawczych („virtue epistemology”), etyka sądzenia („ethics of belief”), w tym problematyka rozbieżności rezultatów poznawczych („disagreement”), wartości poznawcze i wartościowe poznawczo stany umysłowe; epistemologia – natura i wartość wiedzy, uprawnienie epistemiczne, prawda i jej wartość. Metafilozofia: metodologia filozofii, autonomiczność – nieautonomiczność filozofii, filozofia jako sztuka życia; baza zewnętrzna filozofowania. Źródła filozofii a problem tzw. intuicji filozoficznych. Makrometody filozofii analitycznych i filozofii klasycznych. Teologia filozoficzna: jej metodologia, relacje teologii filozoficznej do teologii naturalnej; teoria atrybutów; prostota, wszechmoc, wieczność, dobroć Boga, opatrzność i wiedza Boga oraz ich relacja do wolnych przygodnych aktów działania ludzkiego. Argumentacja za istnieniem Boga i przeciwko istnieniu Boga. Problematyka teodycealna. Filozofia religii: epistemologia religii – racjonalizm w kwestii uprawnienia epistemicznego („evidentialism”), fideizm, epistemologia kalwińska („Reformed Epistemology”); sposoby poznania Boga i ich ograniczenia; zagadnienie racjonalności wiary religijnej; niezgoda w sprawach religii („religious disagreement”); wiara religijna a poznanie uzyskiwane w innych praktykach społecznych – nauka a teizm, poznanie i postawy naukowca oraz filozofa a poznanie i postawy wyznawcy pewnej religii. Etyka: etyka ogólna – kryteria oceny etycznej, zależności heurystyczne i metodologiczne między metaetyką i metaepistemologią; psychologia moralna – metoda, psychologia moralności a psychologia moralna; sprawności moralne i sprawności poznawcze, szczęście, sens życia.
